Tương tự như luật chơi của bóng bàn hay bóng chuyền, bóng rổ cũng có luật chơi riêng biệt. Nếu không muốn mắc phải những sai lầm không đáng có hoặc vô tình bị đánh bại, bạn cần phải nắm rõ những luật cơ bản nhất của bóng rổ thi đấu. Hãy cùng tìm hiểu điều đó qua bài viết sau đây của chúng tôi.
Nguồn gốc và lịch sử của môn bóng rổ
Bóng rổ có lịch sử lâu đời, bắt đầu từ năm 1891 và được sáng tạo bởi Tiến sĩ James Naismith, giáo viên thể dục tại Học viện Springfield ở Hoa Kỳ, từ mong muốn tạo ra một môn thể thao cho phép học sinh thi đấu vào mùa đông (vì tại thời điểm đó ở Hoa Kỳ, các môn thể thao chủ yếu được tổ chức ngoài trời).
Môn thể thao này xuất hiện ở Việt Nam vào khoảng năm 1992 và cho đến những năm gần đây khi văn hóa phương Tây du nhập, bóng rổ ngày càng trở nên phổ biến ở nước ta.
Cho đến nay, chủ đề này vẫn đang phát triển vô cùng nhanh chóng, điển hình có mặt ở nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới như Trung Quốc, Philippines, Indonesia, Mỹ, Canada….
Các hình thức thi đấu bóng rổ hiện nay
Hiện nay, giải đấu bóng rổ được chia làm 2 loại chính:
- Thi đấu bóng rổ đường phố: áp dụng luật 3×3, nghĩa là mỗi đội sẽ gồm 3 người và luật thi đấu của hình thức này cũng sẽ hơi khác so với luật thi đấu bóng rổ chuyên nghiệp NBA (Hiệp hội bóng rổ quốc gia).
- Thể lệ thi đấu bóng rổ NBA: Còn gọi là luật thi đấu bóng rổ chuyên nghiệp, áp dụng luật thi đấu 5×5 – mỗi đội gồm 5 cầu thủ.
Tổng hợp luật bóng rổ cơ bản mới nhất
Luật bóng rổ chi phối sân chơi
- Sân bóng rổ phải cứng và không có chướng ngại vật.
- Kích thước sân mặc định là 28,65 x 15,24 m, trong đó 3 vòng tròn có đường kính 3,6 m, vạch 3 điểm cách hình chiếu của tâm rổ là 6,75 m.
Luật bóng rổ quy định các yếu tố liên quan đến đội bóng
- Mỗi đội sẽ có 5 người chơi chính thức tham gia trận đấu.
- Trận đấu không được có quá 12 cầu thủ, kể cả đội trưởng và cầu thủ dự bị.
- Một đội bóng có 1 trợ lý và 1 huấn luyện viên trưởng.
- Cầu thủ dự bị sẽ được phép tham gia trận đấu sau khi được trọng tài cho phép.
Quy định về trang phục của đội trong luật bóng rổ:
- Đồng phục phải cùng màu từ trước ra sau
- Áo sơ mi phải được nhét vào quần. Tay áo không được dài quá khuỷu tay (nếu có).
- Người chơi được phép mặc quần áo phù hợp
- Số áo của mỗi cầu thủ là khác nhau. Các chi tiết hoặc biểu tượng trang trí trên áo phải cách số áo ít nhất 5 cm.
Luật quy định về thời gian thi đấu
Thời gian thi đấu được quy định trong luật bóng rổ
- Một trận đấu bóng rổ kéo dài 40 phút, chia làm 4 hiệp, mỗi hiệp 10 phút.
- Thời gian nghỉ giữa hiệp 1 và hiệp 4 là 2 phút, thời gian nghỉ giữa hiệp 2 và hiệp 3 là 15 phút.
- Hiệp phụ sẽ được thi đấu khi hai đội hòa nhau. Mỗi hiệp bổ sung sẽ kéo dài 5 phút.
Thời gian chờ được quy định trong luật bóng rổ
- Mỗi trận đấu bao gồm 3 hiệp đầu tiên với 1 thời gian chờ. Trong nửa cuối sẽ có hai thời gian chờ.
- Thời lượng của mỗi lần tư vấn là 60 giây.
Luật bóng rổ quy định việc nhảy bắt bóng
Cuộc tranh bóng diễn ra khi trọng tài ném bóng theo phương thẳng đứng giữa hai đội thi đấu. Khi bóng đạt đến điểm cao nhất, 1 hoặc 2 cầu thủ có thể chạm vào bóng.
Nhảy bắt bóng được thực hiện trong những trường hợp nào?
- Khi trọng tài bắt đầu một hiệp đấu mới
- Khi quả bóng bị mắc vào bảng rổ
- Khi cả hai đội đều vi phạm luật lệ
- Khi trọng tài đưa ra quyết định sai lầm
- Khi cả hai đội cùng cướp bóng: Có 1 cầu thủ trở lên của cả hai đội cùng có bóng nhưng không đội nào cướp được bóng.
Những tình huống đánh bóng bị coi là phạm luật
- Quả bóng được đánh hai lần.
- Nhảy lên đỡ bóng nhưng lại giẫm phải vạch.
- Khi tranh bóng, một hoặc cả hai đội có hành vi bạo lực.
- Người chơi chạm bóng trước khi đạt điểm ném cao nhất.
Luật bóng rổ quy định việc thay người
- Trận đấu có thể bị dừng khi một trong hai đội phải thay người. Mỗi lần thay người, một hoặc nhiều cầu thủ có thể được thay thế
- Quá trình thay người diễn ra khi đồng hồ thi đấu dừng, trọng tài tuyên bố kết thúc hoặc bóng chết.
- Cầu thủ được hưởng quả ném phạt sẽ bị thay ra trong trường hợp phạm lỗi, chấn thương hoặc bị truất quyền thi đấu.
Luật bóng rổ quy định việc can thiệp vào bóng
- Trong luật bóng rổ có quy định người chơi chỉ được sử dụng bóng bằng tay không như rê bóng, ném bóng, cầm bóng, chuyền bóng, v.v.
- Một cầu thủ sẽ bị coi là phạm lỗi nếu cố tình sử dụng các bộ phận khác của cơ thể như đầu, chân, ngực, vai… chơi bóng. Nếu cơ thể vô tình chạm vào bóng, cầu thủ sẽ không bị phạm lỗi.
- Cầu thủ đánh bóng từ thấp lên cao (tương tự như đá trong bóng chuyền) sẽ bị coi là vi phạm.
- Khi bóng đang bay vào rổ, người chơi không được phép can thiệp vào bóng.
- Khi bóng vào rổ, hậu vệ không được chạm vào mép bóng hoặc mép bóng.
- Nếu bóng chạm vào bảng và mép rổ trong khi ném bóng thì không đội nào được phép can thiệp.
Cầu thủ nếu phạm lỗi có thể bị trọng tài xử phạt theo các phương án như: ném biên, ghi điểm cho 1 hoặc 2 đội tranh giành bóng.
Luật bóng rổ quy định về xử thua đội bóng
Trọng tài có thể loại một đội trong các trường hợp sau:
- Đội vắng mặt hoặc không còn 5 người sau 15 phút thi đấu
- Hành động của đội làm gián đoạn trận đấu và phi thể thao.
- Lỗi phản ứng với quyết định của trọng tài.
- Đội không vào sân sau khi trọng tài tuyên bố bắt đầu trận đấu.
- Đội nào có ít hơn đội đối phương 2 người cũng sẽ thua.
Luật bóng rổ quy định về tình trạng bóng
“Bóng sống” là gì?
Tiêu chuẩn của bóng sống trong luật bóng rổ là:
- Khi các cầu thủ trên sân chạm bóng và tranh giành bóng theo luật
- Trong khi ném phạt
- Ném bóng từ mép sân
“Bóng Chết” là gì?
Tiêu chuẩn về bóng chết trong luật bóng rổ là:
- Bóng ném vào rổ được tính điểm hoặc sau khi thực hiện quả đá phạt trực tiếp
- Tiếng còi dừng của trọng tài vang lên khi bóng sống
- Kết thúc thời gian thi đấu của mỗi vòng
- Đồng hồ 24 giây đưa ra tín hiệu cảnh báo rằng một đội đang kiểm soát bóng.
- Quả ném phạt không được thực hiện vào rổ mà sau đó là quả phát bóng hoặc quả ném phạt khác
Cách tính điểm trong mỗi trận đấu bóng rổ
Bóng được ghi khi:
- Bóng sống từ trên cao đã vào rổ
- Quả bóng ở dưới hoặc bên trong vành bóng rổ
Cách tính điểm khi bóng vào rổ:
- Một điểm cho quả ném phạt
- Hai điểm khi đánh bóng vào rổ từ vùng 2 điểm
- Ba điểm khi cú sút từ vùng 3 điểm thành công
- Nếu một cầu thủ vô tình ném bóng vào rổ đội chủ nhà, đối phương được 2 điểm.
Luật ném phạt quy định trong luật bóng rổ
Trong luật bóng rổ quy định về ném phạt, cầu thủ bị đối thủ phạm lỗi sẽ được hưởng quả ném phạt. Trừ khi cầu thủ bị chấn thương, tuyệt đối không được thay người để thực hiện quả ném phạt, bị phạt phải rời sân.
Ném phạt được quy định trong bóng rổ như sau:
- Người chơi đứng giữa vòng tròn phía sau vạch ném phạt.
- Tất cả các kỹ thuật sút đều có thể được sử dụng ở vị trí ném phạt.
- Quả ném phạt phải được thực hiện trong vòng 5 giây kể từ khi trọng tài nổi còi.
